Potrącenie (kompenasta) jest częstym sposobem zapłaty wzajemnych wierzytelności. Może być również skutecznym sposobem odzyskania wierzytelności.
Gdy dwie osoby są jednocześnie względem sienie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym.
Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej.
Potrącenie następuje przez oświadczenie złożone drugiej stronie, które ma moc wsteczną od chwili, kiedy potrącenie stało się możliwe (art. 499 Kodeksu cywilnego). Samo złożenie oświadczenia o potrąceniu nie przesądza o jego skuteczności, a więc o tym, że dochodzi do wzajemnego umorzenia wierzytelności. Dla jego skuteczności konieczne jest spełnienie materialnoprawnych przesłanek z art. 498 § 1 i 2 Kodeksu cywilnego.
Aby zatem mogło dojść do potrącenia muszą być spełnione łącznie cztery przesłanki:
- wzajemność wierzytelności,
- jednorodzajowość świadczeń,
- wymagalność wierzytelności i
- zaskarżalność wierzytelności.
Nade wszystko jednak o potrąceniu wierzytelności można mówić jedynie wówczas, gdy wierzytelność taka istnieje.
Niektóre wierzytelności nie podlegają potrąceniu, są to:
- wierzytelności nie ulegające zajęciu,
- wierzytelności o dostarczenie środków utrzymania,
- wierzytelności wynikające z czynów niedozwolonych,
- wierzytelności, co do których potrącenie jest wyłączone przez przepisy szczególne.
Zajęcie wierzytelności przez osobę trzecią również wyklucza umorzenie tej wierzytelności przez potrącenie ale tylko wtedy, gdy dłużnik stał się wierzycielem swego wierzyciela dopiero po dokonaniu zajęcia albo gdy jego wierzytelność stała się wymagalna po tej chwili, a przy tym dopiero później aniżeli wierzytelność zajęta.
Łukasz Tłoczyński, Dyrektor Zarządzający, Departament Prawny Kancelarii Prawno-Podatkowej Capital Legis
Zapisz do PDF lub drukuj
