Unijne rozporządzenie dotyczące wylesiania przełożone o rok

W ostatnich dniach głośno zrobiło się o rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1115 z dnia 31 maja 2023 r. w sprawie udostępniania na rynku unijnym i wywozu z Unii niektórych towarów i produktów związanych z wylesianiem i degradacją lasów oraz uchylenia rozporządzenia (UE) nr 995/2010 (tzw. EUDR), które ma być realnym narzędziem w walce z wylesianiem i degradacją lasów. Rozporządzenie nakłada szereg nowych obowiązków na przedsiębiorców działających na rynku unijnym. W dniu 14 listopada 2024 r. Parlament Europejski zadecydował, że kluczowe zapisy rozporządzenia wejdą w życie za dwanaście miesięcy, 30 grudnia 2025 r.

Towary objęte rozporządzeniem

Rozporządzenie EUDR dotyczy wprowadzania do obrotu, udostępniania na rynku oraz wywożenia z rynku m.in. następujących towarów i produktów:

• bydło – żywe zwierzęta, mięso, podroby, skóry i skórki;
• kakao – ziarna, łuski, pasta, tłuszcze, proszek i czekolada;
• kawa – wszystkie rodzaje, w tym substytuty zawierające nawet niewielką ilość kawy;
• palma olejowa – orzechy, olej, makuchy i inne pozostałości, kwasy i alkohole tłuszczowe;
• kauczuk – kauczuk naturalny, niewulkanizowany i jego mieszanki, płyty, pasy i taśmy, opony, dętki i odzież;
• soja – nasiona, mąka, olej i makuchy;
• drewno – surowe, opałowe, węgiel drzewny, obręcze i wełna drzewna, podkłady, płyty wiórowe i pilśniowe, sklejka, książki, czasopisma, skrzynie, pudła itp.

Powyższe towary i produkty będą mogły być wprowadzane do obrotu, udostępniane na rynku lub wywożone, jeśli spełnią wszystkie poniższe kryteria:

• nie powodują wylesiania;
• wyprodukowano je zgodnie z przepisami;
• dostarczono do nich oświadczenie o należytej staranności.

Kogo dotyczy EUDR

Rozporządzenie znajdzie zastosowanie do dwóch grup podmiotów. Po pierwsze, będą to osoby fizyczne i prawne (nazwane po prostu „podmiotami”), które w ramach swojej działalności wprowadzają do obrotu, udostępniają albo wywożą produkty objęte rozporządzeniem. Dla przedsiębiorców z sektora MŚP przewidziano łagodniejsze wymagania.

Druga grupa, którą obejmie nowa regulacja, to tzw. podmioty handlowe, czyli osoby lub firmy stanowiące element łańcucha dostaw, które w ramach działalności handlowej udostępniają produkty na rynku. Przez czynności podejmowane „w ramach działalności handlowej” należy rozumieć działania podejmowane do celów przetwarzania, dystrybucji wśród konsumentów komercyjnych lub niekomercyjnych, lub w ramach działalności samego podmiotu lub podmiotu handlowego

Nowe obowiązki dla przedsiębiorców

Podstawowym obowiązkiem związanym z omawianą regulacją jest stworzenie oraz utrzymywanie tzw. systemu należytej staranności, czyli zestawu procedur i środków, które mają zapewnić zgodność z EUDR produktów pojawiających się na rynku lub z niego wywożonych. System taki ma być poddawany przeglądowi co najmniej raz w roku i modyfikowany zawsze wtedy, gdy pojawią się nowe okoliczności istotne dla wypełnienia postanowień rozporządzenia. Zapisy dotyczące zmian trzeba będzie przechowywać co najmniej przez pięć lat.

Dodatkowo podmioty spoza sektora MŚP będą musiały co roku podawać do wiadomości publicznej sprawozdania dotyczące stosowanych przez siebie systemów należytej staranności. Takie sprawozdanie będzie obejmowało podsumowanie, wnioski oraz opis niezbędnych konsultacji ze społecznościami lokalnymi.

Rozporządzenie przewiduje także tzw. uproszczoną należytą staranność, która znajdzie zastosowanie m.in. w sytuacji, gdy wszystkie produkty wytworzono w krajach o niskim ryzyku. Chodzi tutaj o ryzyko związane z wylesianiem i degradacją lasów, ekspansją gruntów rolnych oraz tendencjami związanymi z produkcją towarów objętych rozporządzeniem.

Przesunięcie wejścia w życie

Zgodnie z pierwotnymi założeniami, kluczowe aspekty rozporządzenia miały wejść w życie 30 grudnia 2024 r. W dniu 14 listopada 2024 r. Parlament Europejski podjął jednak decyzję o przełożeniu powyższego terminu o dodatkowy rok. Pojawił się także pomysł, by wprowadził dodatkową kategorię krajów, „bez ryzyka”, która zwalniałaby poszczególne państwa z większości obowiązków, jeśli na ich terenie nie będzie dochodzić do wylesiania.

Przesunięcie obowiązywania EUDR oceniamy pozytywnie. Choć, co do zasady, kierunek wyznaczony przez rozporządzenie jest słuszny, państwa Unii Europejskiej nie zdołały się do niego odpowiednio przygotować na poziomie legislacyjnym. Dodatkowy rok to także ukłon w stronę przedsiębiorców, którzy powinni dokładnie przeanalizować zakres swojej działalności i przygotować system należytej staranności. Rozporządzenie wskazuje, że kary za nieprzestrzeganie nowej regulacji mają obejmować grzywny do 4% łącznego obrotu w całej Unii Europejskiej, konfiskatę produktów czy czasowe wykluczenie z przetargów publicznych.

 

Zachęcamy do dośledzenia naszego profilu na LinkedIn, gdzie regularnie publikujemy najważniejsze alerty prawne.

W związku z dynamicznie zmieniającym się otoczeniem prawnym i przepisami zachęcamy Państwa także  do śledzenia naszych wpisów i publikacji, w szczególności tych odnoszących się do bieżącego funkcjonowania przedsiębiorców.